|
 
| |
... στην Πόλη
Α.
Έτσι ανοίγει το Τριώδιο στο Φανάρι.
Σάββατο
23ης Φεβρουαρίου.
- Η
ώρα είναι 4η απογευματινή. Η καμπάνα του Πατριαρχικού
Ναού σημαίνει. Κατέρχεται ο Πατριάρχης.
Με επανωκαλύμαυχο και ένα εγκόλπιο.
Σταματά στον νάρθηκα. - Ανάβει κερί καθαρό
στο μανάλι. Προσκυνεί τις εικόνες.
Εισέρχεται στον ναό. Χωρίς μανδύα, χωρίς
πατερίτσα. Ποιεί σχήμα προ της Ωραίας
Πύλης και ανέρχεται στο Παραθρόνιο. Οι
χοροί δεν ψάλλουν το <<εις πολλά έτη
δέσποτα>>. Αυτό το ψάλλουν μόνον όταν
εισέρχεται ο Πατριάρχης
μετά μανδύου και πατερίτσας και
χοροστατεί από του θρόνου. Κι’ αυτό
γίνεται σε γιορτές επίσημες, δεσποτικές.
Οι ψάλται απλώς στρεφόμενοι προς τον Πατριάρχη,
<<ποιούσι σχήμα>> ήγουν
υποκλίνονται.
- Ο
ιερεύς ποιεί <<ευλογητόν>> και ο Πατριάρχης
αναγινώσκει χθαμαλή τη φωνή τον
Προοιμιακόν Ψαλμό. <<Ευλόγει η ψυχή
μου τον Κύριον, Κύριε ο Θεός μου -
εμεγαλύνθης σφόδρα». Σαν τελειώσει ο
Ψαλμός άρχονται τα <<ειρηνικά>>
υπό του διακόνου. Στο <<υπέρ τού
Αρχιεπισκόπου ημών Βαρθολομαίου>> ο
διάκονος στρέφεται προς τον Πατριάρχη
και υποκλίνεται. Τούτ’ αυτό πράττουν ο
ιερεύς από της Ωραίας Πύλης και οι ψάλται
αμφοτέρων των χορών. Αντί του <<εις
πολλά έτη δέσποτα>> αντηχεί ένα
απλούν <<Κύριε ελέησον>> από τον
δεξιό χορό. Μετά την εκφώνησι του ιερέως
<<ότι πρέπει σοι πάσα δόξα>>
ακούεται στεντόρειος η φωνή <<Κέλευσον,
δέσποτα άγιε, ήχος πλάγιος τού πρώτου>>.
Είναι η εξαίτησις ευλογίας παρ’ ενός
αναγνώστου εκ των δύο οι οποίοι την
στιγμήν αυτήν ίστανται καταντικρύ του Πατριάρχου.
- Μετά
την Πατριαρχική ευλογίαν και κέλευσιν ο
δεξιός χορός άρχεται του <<Κύριε
εκέκραξα>>. Ψάλλονται πρώτον τα
τέσσαρα στιχηρά του πλ. Α’ <<Δια του
τιμίου Σου Σταυρού, Χριστέ, διάβολον
ήσχυνας>>. Εις τον στίχον <<εάν
ανομίας Παρατηρήσεις, Κύριε, Κύριε, τις
υποστήσεται>> ο άρχων
Πρωτοψάλτης ανοίγει το Τριώδιον.
Είναι το ιερό αυτό βιβλίον της Εκκλησίας
που χαρακτηρίζει όλη την Εκκλησιαστική
Περίοδο από της σήμερον έως της
Παννυχίδος του Μεγάλου Σαββάτου.
Τριώδιον καλείται γιατί κατά τις
καθημερινές τής Μ. Τεσσαρακοστής ο κανών
έχει τρεις ωδές, ενώ οι κανόνες έχουν
συνήθως οκτώ και σπανίως εννέα. Είναι
βιβλίο κατανυκτικό που καλεί τούς
πιστούς εις μετάνοιαν, συντριβήν,
επιστροφήν. Είναι βιβλίον γραμμένο με τα
δάκρυα των αγίων Πατέρων μας. Είναι η
διαχρονική προσφορά τους προς τούς
αμαρτωλούς πάσης εποχής, άρα και της
δικής μας.
- Ο
ήχος αλλάσσει, δίνεται πρώτος. Τα ίσα
είναι χαμηλά, κατανυκτικά. «Μη
προσευξώμεθα Φαρισαϊκώς, αδελφοί. Ο γαρ
υψών εαυτόν ταπεινωθήσεται>> Αρχή
πάντων των κακών η υποκρισία και η
υπερηφάνεια. <<Κρείσον γαρ
αμαρτάνοντα επιστρέφειν ή κατορθούντα
επαίρεσθαι>>... <<Ταπεινωθώμεν,
συνεχίζει το τροπάριο, εναντίον του
Θεού τελωνικώς δια νηστείας κράζοντες Ιλάσθητι
ημίν ο Θεός τοις αμαρτωλοίς>>.
- Έρχεται
το δοξαστικόν εις ήχον πλάγιον του
τετάρτου <<Παντοκράτορ Κύριε, οίδα
πόσα δύνανται τα δάκρυα>>. Είναι
τροπάριον απ’ τη φύσι του, απ’ τα λόγια
του κατανυκτικό. Όταν όμως ψάλλεται από
τον Άρχοντα
Πρωτοψάλτη Λεωνίδα τον Αστέρη,
που ο Θεός να τον δίνη υγεία - τότε δη τότε!
Η συνείδησις ξυπνά, διεγείρει και ελέγχει.
<<Εζεκίαν γαρ εκ των πυλών του
θανάτου ανήγαγον. Τον αμαρτωλόν εκ των
χρονίων πταισμάτων ερρύσατο. Τον δε
τελώνην εδικαίωσαν>>. Και
έρχεται η Κατακλείς. Η δέησις, η ικεσία
<<και δέομαι, συν αυτοίς αριθμήσας
ελέησόν με>>
- Γίνεται
η είσοδος υφ’ ενός μόνον ιερέως μετά
διακόνου. Ο Πατριάρχης αναγινώσκει το
<<Φως ιλαρόν>> χύμα ως απαιτεί η
αρχαία τάξις. Και μετά τα <<πληρωτικά>>
τα πέντε αναστάσιμα απόστιχα του πλαγίου
πρώτου είναι η σειρά τώρα του δοξαστικού
των αποστίχων. Εις τον αυτόν ήχον: <<Βεβαρυμένων
των οφθαλμών μου από των αμαρτιών μου, ου
δύναμαι ατενίσαι και ιδείν τον αιθέρα του
ουρανού>>. Μόνη ελπίς ο Κύριος. Γι’
όλους για τον Πατριάρχη
μας, για τον κλήρο, τους μοναχούς, τον λαό
του Θεού. <<Αλλά μετανοούντα με δέξαι
ο Θεός και ελέησόν με>>.
- Ο
εσπερινός σε λίγο τελειώνει. Ο Πατριάρχης
κατέρχεται του Παραθρονίου. Ποιεί το
σημείον του Σταυρού τρις υποκλινόμενος
άμα προ της Ωραίας Πύλης και ηρέμα
απυχωρεί. Αθορύβως. Όπως και αθορύβως
εισήλθε.
- Είναι
ημέρα ταπεινώσεως, περισυλλογής.
Έτσι γινόταν πάντα. Και στην Μεγάλη
Εκκλησία με τους τόσους και τόσους
κληρικούς, όπου <<κάθε καμπάνα και
παπάς, κάθε Παπάς και διάκος>>, και
στον ταπεινό ναό του Αγίου
Γεωργίου στο Φανάρι.
Η Μήτηρ
Εκκλησία ζή την ταπείνωσί της, ζη
την απόρριψι κάθε υπερβολής. Την απόρριψι
παντός περιττού. Ζή την Ορθοδοξία της. Ζή
και ανοίγει το Τριώδιο. Και θα το ανοίγη
για πάντα, έως συ έλθη ώ απόκειται. Και
για πάντα, και εις πείσμα πολλών.
Β.
Ο μπακλαβάς τού κυρίου δημάρχου
Κυριακή
τού Τελώνου καί Φαρισαίου
- Η
Θ. Λειτουργία τελείωσε. Είχαμε
Πατριαρχική Χοροστασία. Ο Πατριάρχης
ειδοποιεί. Απόψε στις οκτώ η πατριαρχική
Αυλή θα συνδειπνήση μετ’ Αυτόν. Όλοι οι
<<εσωκατάκελλοι>> κληρικοί. Μαζί
τους και ο γράφων με την συνοδία του.
Μεγάλη η τιμή για μας. Μεγάλη η στοργή του Πατριάρχου
για εκείνους. Για τους κληρικούς που
μοχθούν μέρα και νύχτα για τον θεσμό, για
την ιδέα, για το κύρος του Πατριαρχείου.
Ακολουθίες, Θ. Λειτουργίες, χοροστασίες,
όρθροι, εσπερινοί, απόδειπνα, έγγραφα,
δελτία, υπολογιστές. Υποδοχές Πατριαρχών,
αρχιεπισκόπων, ξένων, δικών και ότι άλλο
βάζει ο νους σου. Εργασία συνεχώς,
επίπονος και εν πολλοίς εξουθενωτική.
- Σαν
ελάχιστη αμοιβή η μετά του Πατριάρχου
συνεστίασις. Αναγνώρισις έργου. Χαρά. Και
κυρίως ευλογία. Σκέφθηκα. Και πού θα μάς
χωρέση όλους η Πατριαρχική
Τράπεζα; Ξανασκέφθηκα
αν δεν μάς χωρέση, οι υπόλοιποι θα
πάμε στην τράπεζα της Αρχιδιακονίας.
- Η
ώρα έφθασε. Μέτρησα. Δύο εμείς και άλλοι
δυο μένουν τέσσερις. Ο Αρχιδιακονεύων,
ο Μ.
Αρχιμανδρίτης, ο μέγας
Σύγκελλος και τρεις διάκονοι.
Αυτοί όλοι κι όλοι. Βάλε και τρεις -
τέσσερις άλλους που απουσιάζουν εις
εντεταλμένας διακονίας ή εις σπουδάς.
Μετά βίας μιά δωδεκάς. Αυτοί οι ολίγοι με
ακόμη ολιγότερους λαϊκούς σηκώνουν όλο
το βάρος των υπηρεσιών του Πατριαρχείου.
Είναι οι <<εσωκατάκελλοι>>
κληρικοί! Αυτοί που μέσα από τους
στενόχωρους τοίχους τού Πατριαρχείου
διδάσκουν σ’ εμάς την πραγματικήν εν
Χριστώ ελευθερίαν.
- Και
ο μπακλαβάς τού Κυρίου Δημάρχου: Παρ’
ολίγον να τον ξεχάσω. Μετά το λιτό φαγητό
λέγει ο Πατριάρχης: <<Συνεχάρην
τον δήμαρχο του Φατίχ (όπου σημειωτέον
υπάγεται η περιοχή τού Φαναρίου) για το
Κουρμπάν Μπαϊράμ (ήτο ήδη η τρίτη του
ημέρα). Ευχαριστήθηκε πάρα πολύ για τις
ευχές. Και μου έστειλε ένα ταψί μπακλαβά.
Θα τον γευθούμε απόψε>>. Όπως και έγινε.
- Ίσως
ο μπακλαβάς να μη ήταν απ’ τού Gulluoglu.
Και δεν ήταν. Αλλά τι σημασία έχει αυτό;
Σημασία έχει η χειρονομία. Χειρονομία
ισλαμιστή δημάρχου. Υπενθυμίζει
παλαιότερες εποχές. Εποχές όπου ο Πατριάρχης
μετέβαινε στα Ανάκτορα έφιππος σε άλογο
που ο Σουλτάνος τιμητικώς απέστειλε, και
συνέχαιρε τον Πατισάχ για τις γιορτές τού
μπαϊραμίου. Υπήρχε και αμοιβαιότης
σχέσεων, που κάποτε σταμάτησαν απότομα.
Ήλθαν χρόνια δίσεκτα, δύσκολα, ζοφερά.
- Σήμερα
κάτι πάει να σπάση ο Πατριάρχης
καλείται στο iftar, σε διάφορες άλλες
εκδηλώσεις των μουσουλμάνων. Αρκετοί
επισκέπτονται το Πατριαρχείο. Έρχεται
άραγε άνοιξις; Την περιμένουμε, την
επιθυμούμε. Και περισσότερο απ’ όλους ο Πατριάρχης
μας. Πάντως ο μπακλαβάς τού κυρίου
δημάρχου είναι μιά γλυκειά αρχή...
Γ.
Ύστερα από ένα σχεδόν αιώνα...
- Η
τελευταία Εκκλησία που χτίσθηκε στην
Πόλη ήταν η της Αγίας Τριάδος
Χαλκηδόνος. Τo
1909,
αν δεν με απατά η μνήμη. Κατόπιν ήλθαν σαν
χιονοστιβάδες τα γεγονότα. Όλα άλλαξαν.
Εκκλησίες που είχαν χτισθή γιά
τριακόσιες χιλιάδες ανθρώπους έμειναν με
δύο - τρεις χιλιάδες. Ποιός θα διανοείτο
νά χτίση καινούρια. Εδώ ερειπόνονταν οι
υπάρχουσες, νέες θά χτίζανε; Ήλθε όμως
κάποια άλλη εποχή. Η εποχή της Πατριαρχείας
Βαρθολομαίου. Όλες οι Εκκλησίες
ανεκαινίσθηκαν. Το ίδιο και στις όμορες
μητροπόλεις Χαλκηδόνος, Δέρκων και Πριγκιποννήσων.
Εκτός μιάς. Αυτή έμεινε ξεχασμένη. Είχε
ερειπωθή εντελώς. Ουσιαστικώς ήταν
ανύπαρκτη. Είχε μείνη μόνον η ανάμνησις.
Εδώ ήταν μιά παληά εκκλησία. Είχε και
αγίασμα. Αρχαίο, βυζαντινό, βαθύ με στοά.
Καταχωνιασμένο γιά πολλά πολλά χρόνια.
Πάει κι αυτό όπως και τόσα άλλα... Αυτά τα
είχα πληροφορηθή παλαιότερα από κάποιο
σεβάσμιο λευίτη.
- Πηγαίνοντας
γιά Πόλη συναντώ στο αεροδρόμιο παληό
γνώριμο. Είναι Πολίτης γέννημα, θρέμμα. Απ’
τούς νέους, τους δραστήριους. Είναι και
επίτροπος στον Άγιο Φωκά Μεσαχώρου (Ορτάκιοϊ).
Και με άλλους νέους της ομογενείας κάνουν
πολλά έργα.
- <<Πήραμε
ειδική άδεια απ’ τη κυβέρνηση και
ξαναχτίζουμε τον ναό του Αγίου Γεωργίου
στο κοιμητήριο του Ορτάκιοι. Ήταν εντελώς
κατεστραμμένος και τον αρχίσαμε απ’ τα
θεμέλια. Είναι μοναδική περίπτωσις νά
δίδεται τέτοια άδεια>>. Τον άκουσα με
πολύ ενδιαφέρον. Έμεινα όμως με την
περιέργεια. Πρόκειται γιά εξ υπ’ αρχής
οικοδομή ή απλώς γιά γωναία επισκευή;
Κάτι με έτρωγε μέσα μου. Άσε θα δω.
- Δευτέρα,
25η Φεβρουαρίου. Ψιλοχιονίζει. Παίρνω
αμάξι (αραμπά τουρκιστί) και <<κατ’
ευθείαν>> γιά το Ορτακιόϊ. Κατ’
ευθείαν, τρόπος τού λέγειν δηλαδή. Ορτακιόι
είπα στον οδηγό. <<Ταμάμ>> μου
απαντά και κατά τα Θεραπειά με πάει. Στο Σωσθένειον
(Ιστινιέ) το αντιλαμβάνομαι. Τον
σταματώ. Είχε σκοπό νά με πάει μέχρι και
το Ρούμελη
Καβάκ. Και εκεί θά μου πέταγε <<Να
πρόμπλεμ, παπαζ-εφέντη>>!
- Τέλος
φθάνω στον προορισμό μου. Ένας καλός
ομογενής νέο παιδί, ελπίς της ομογενείας,
με οδηγεί στο Κοιμητήριο. Μας ανοίγει την
σιδηρόπορτα ο φύλακας. Ένας γέρων κεκυφής,
ο μπάρμπα
Γιώργος. Μένει μόνος μέσα στο
νεκροταφείο. Μόνη παρέα ο γάτος και οι
πεθαμένοι. <<Εδώ γεννήθηκα, μου λέγει,
εδώ μεγάλωσα, εδώ θα πεθάνω>>. Ναι
πράγματι! Ο ναός ανοικοδομείται εκ
θεμελίων. Εκ βάθρων όπως λέγουν παληές
επιγραφές. Στεγάσθηκε κιόλας. Τώρα
δουλεύουν στο δάπεδο και την οροφή. Είναι
μιά χαριτωμένη μονόκλιτη βασιλική,
αρκετά ευρύχωρη. Καθάρισαν και το αγίασμα.
Θα ξαναλειτουργήση σύντομα και θα αγιάζη
τους πιστούς. Τους
όποιους πιστούς. Και εμένα τον
γράφοντα. Αν ζήσω θα ξαναπάω να δω την
Εκκλησία τελειωμένη. Να πάρω αγίασμα. Να
συγχαρώ αυτούς τους νέους ανθρώπους.
Αυτούς τους λίγους που κάνουν τόσα πολλά.
Που
κάνουν τόσα, όσα δεν έκαμεν άλλοτε οι
πολλοί.
Αρχιμ.
Δοσίθεος
| |
|
