Home Up ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΙΚΟΝΕΣ 1821 &  Μ. ΡΕΥΜΑ

Εθνικές Ονομασίες

    Home Up ΤΑ  ΔΥΟ ΡΕΥΜΑΤΑ ΕΛΛΗΝ ή ΡΩΜΗΟΣ

   ΡΩΜΗΟΣΥΝΗ   ή   ΒΑΡΒΑΡΟΤΗΤΑ

του
Αναστασίου Φιλιππίδη

Μερικά αποσπάσματα από το υπέροχο αυτό βιβλίο

 * Είναι γνωστό από τις πηγές ότι δεν υπήρξε ποτέ στην Ιστορία λαός που ονόμαζε τον εαυτό του βυζαντινό ή το κράτος του Βυζαντινό. Ο όρος επινοήθηκε μετά την κατάλυση της "Βυζαντινής" αυτοκρατορίας, το 1562, από τον Ιερώνυμο Wolf.  

 ΔΕΥΤΕ ΠΡΟΣ ΜΕ - Iερός Ναός των Παμμ. Ταξιαρχών - ΜΕΓΑ ΡΕΥΜΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ* Οι λόγοι εφεύρεσης ενός νέου ονόματος ήταν καθαρά πολιτικοί. Έπρεπε με κάθε τρόπο να σβήσει από την εθνική συνείδηση των Ρωμηών η ανάμνηση του παρελθόντος τους. Κυρίως έπρεπε να πάψει να ταυτίζεται η χώρα τους με τη  Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.  

* Η οικουμενική αυτή συνείδηση σχηματίστηκε σταδιακά κάτω από την επίδραση της Ορθόδοξης Εκκλησίας η οποία έδωσε νέο νόημα στον υπερεθνικό χαρακτήρα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τη διδασκαλία της Εκκλησίας, η διαίρεση σε έθνη ήταν αποτέλεσμα της αμαρτίας και της αλαζονείας του ανθρώπου που τον οδήγησε στο κτίσιμο του πύργου της Βαβέλ. Με τον ερχομό του Χριστού και την ίδρυση της Εκκλησίας οι πιστοί έχουν τη δυνατότητα (και τον προορισμό) να υπερβούν τις εθνικές διαιρέσεις και να ανήκουν πλέον στο "γένος εκλεκτόν, βασίλειον ιεράτευμα, έθνος άγιον", όπως ονομάζει ο Απ. Πέτρος το λαό του Θεού.

* Η πλειοψηφία λοιπόν των προγόνων μας της Ρωμανίας μορφωνόταν σε κοσμικά σχολεία σε αντίθεση με το τι συνέβαινε στη Δύση την ίδια εποχή. Όπως είναι γνωστό, στη Δύση, για πολλούς αιώνες, η πλήρης κατάρρευση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού είχε ως συνέπεια την ανάδειξη της Εκκλησίας σε αποκλειστικό φορέα της εκπαίδευσης. Η μόνη μόρφωση που μπορούσε να πάρει κανείς ήταν αυτή την οποία παρείχαν τα μοναστήρια. Αντίθετα, στο "Βυζάντιο" η εκπαίδευση ήταν κυρίως προσκολλημένη στην κλασική παράδοση. Υποχρεωτικό ανάγνωσμα, μαζί με την Αγία Γραφή, ήταν ο Όμηρος, τον οποίον όλοι οι μαθητές μάθαιναν απέξω και τον εξηγούσαν λέξη προς λέξη.

* Ο κοσμικός χαρακτήρας της εκπαίδευσης καθ' όλη τη χιλιόχρονη ιστορία της αυτοκρατορίας τονίζεται και από το γεγονός ότι το Πανεπιστήμιο της Κων/πολης ήταν ένα κρατικό ίδρυμα που δε βρισκόταν ποτέ υπό τον έλεγχο της Εκκλησίας. Σύμφωνα με την ιδρυτική πράξη του (επί Θεοδοσίου Β', το 425), οι καθηγητές πληρώνονταν από το κράτος και μάλιστα απαλλάσσονταν από τους φόρους. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο πρόγραμμα του πανεπιστημίου δεν υπήρχε καν το μάθημα της Θεολογίας, αφού σκοπός της κρατικής εκπαίδευσης ήταν η μόρφωση κρατικών στελεχών και αξιωματούχων

* Η αμορφωσιά, η ανελευθερία, η θρησκευτική καταπίεση που έφτασε ως την Ιερά Εξέταση, οι στρατοκράτες επίσκοποι που οδηγούσαν τάγματα μοναχών σε μάχες, όλα αυτά είναι άγνωστα στον τόπο μας και στον πολιτισμό μας.

* Εκεί όμως που η διαφορά της Δύσης με την ελεύθερη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία γίνεται ιδιαίτερα αποκαλυπτική είναι στη νομισματική κυκλοφορία. Ενώ στην Κων/νούπολη κυκλοφορεί πάντα το χρυσό "νόμισμα" (solidus), στη Φραγκία του 7ου και 8ου αιώνα ουσιαστικά παύει να κυκλοφορεί χρήμα. Σε συμβόλαια του 8ου αιώνα συχνά οι τιμές αναγράφονται σε μονάδες δημητριακών ή ζώων. Αυτό σημαίνει ότι έχει σταματήσει η κυκλοφορία χρημάτων και η οικονομία επιστρέφει και πάλι στο στάδιο της ανταλλαγής εμπορευμάτων. Είναι ένα πρωτόγονο στάδιο το οποίο είχε ξεπεράσει η Ευρώπη από το 600 π.Χ. με την πρώτη εμφάνιση των ελληνικών νομισμάτων, και το οποίο δημιουργεί τεράστιες δυσκολίες στην οικονομία ενός τόπου.

* Για να γίνει αντιληπτή η διαφορά Φραγκίας και Ρωμανίας πάνω σ' αυτό, αρκεί να θυμίσουμε ότι η Κωνσταντινούπολη διατήρησε ανόθευτο το χρυσό "νόμισμα" από την εποχή του Μεγ. Κωνσταντίνου μέχρι το 1078. Στη διάρκεια αυτών των 750 χρόνων, το "νόμισμα" αποτελούσε το μοναδικό αξιόπιστο χρήμα σε όλη την Ευρώπη, αλλά και πέρα απ' αυτήν (π.χ. στα Αραβικά χαλιφάτα). Το solidus, όπως ήταν η λατινική ονομασία του, περιείχε σταθερά 4,48 γραμμάρια χρυσού και ήταν το καθιερωμένο νόμισμα στις διεθνείς συναλλαγές, το "δολάριο της μεσαιωνικής περιόδου", όπως σωστά έχει αποκληθεί. Οι υπηρεσίες, οι μισθοί τα προϊόντα, οι φόροι και τα κατά καιρούς λύτρα σε εχθρούς εκφράζονταν όλα σε "νομίσματα" τα οποία είχαν σταθερή αξία επί οκτώ αιώνες. Πρόκειται για το μακροβιότερο παράδειγμα νομισματικής σταθερότητας σε ολόκληρη την Ιστορία της Ευρώπης.

* Όταν η πριγκίπισσα Θεοφανώ, ανιψιά του αυτοκράτορα Ιωάν. Τσιμισκή  παντρεύτηκε τον Όθωνα Β' και πήγε στη Γερμανία, οι Γερμανοί σκανδαλίστηκαν επειδή έκανε μπάνιο και επειδή φορούσε μεταξωτά ρούχα. Μια γερμανίδα μοναχή μάλιστα ισχυριζόταν πως είδε σε όραμα ότι αυτές οι φρικτές συνήθειες την έστειλαν στην κόλαση. Λίγα χρόνια αργότερα, η εξαδέλφη της, Μαρία η Αργυρή, έκανε τους Βενετούς να φρίξουν επειδή έφερε για πρώτη φορά πιρούνια στη Βενετία. Αβυσσαλέα ήταν επίσης η διαφορά στη θέση της γυναίκας ανάμεσα στους δύο κόσμους. Ένα μόνο χαρακτηριστικό στοιχείο αρκεί για να απεικονίσει το πολιτιστικό χάσμα Ρωμανίας και Δύσης: το 1125, στο νοσοκομείο της μονής Παντοκράτορος στην Κωνσταντινούπολη υπηρετούσαν, μαζί με τους άντρες γιατρούς, μια γυναίκα γιατρός, τέσσερις γυναίκες βοηθοί γιατροί, και δύο γυναίκες αναπληρωματικοί βοηθοί. Την ίδια εποχή οι δυτικοί θεολόγοι προσπαθούσαν ακόμη να αποφανθούν αν η γυναίκα έχει ψυχή ή όχι, αν είναι δηλαδή άνθρωπος ή όχι.

* Αυτές οι απλές διαπιστώσεις θα ήταν περιττές αν οι δυτικοί δεν είχαν πετύχει να αλλοιώσουν την εικόνα σε σημείο που να θεωρείται σήμερα ταυτολογία το ότι ο δυτικός πολιτισμός είναι γέννημα του ελληνορωμαϊκού. Χρειάζεται λοιπόν να επαναλαμβάνονται ορισμένες απλές αλήθειες ώστε να διαλυθεί οριστικά αυτή η σύγχυση. Και κυρίως να θυμόμαστε πως το ότι χάθηκαν τα αρχαία έργα στη Δύση σημαίνει ότι κάποιοι τα κατέστρεψαν. Αυτοί οι κάποιοι δεν ήταν οι Ρωμαίοι - αντίθετα γνωρίζουμε ότι οι ελεύθεροι Ρωμαίοι της Ανατολής ήταν οι μόνοι που τα διατήρησαν. Τα κατέστρεψαν οι βάρβαροι, Φράγκοι και λοιποί. Έτσι, όταν λέμε ότι το "Βυζάντιο" διέσωσε τα έργα της αρχαιότητας, το σημαντικό σ' αυτή την παρατήρηση δεν είναι ότι τα έργα αυτά διασώθηκαν από τους ελεύθερους Ρωμαίους. Αυτό είναι κάτι φυσιολογικό και αυτονόητο. Το σημαντικό είναι ότι κάποιοι άλλοι, μη Ρωμαίοι, οι βάρβαροι πρόγονοι(κατακτητές) των δυτικοευρωπαίων προτίμησαν να συγκρουστούν με τον ελληνορωμαϊκό πολιτισμό, να καταστρέψουν και να εξαφανίσουν αυτά τα έργα. Η επιλογή της καταστροφής του "ξένου", του άγνωστου, παρέμεινε βασικό γνώρισμα της Δυτικής Εξουσίας σε όλες τις συναντήσεις της με άλλους πολιτισμούς. Αλλά γι' αυτό το θέμα πιο αρμόδιοι για να μιλήσουν θα ήταν οι Ίνκας, οι Αζτέκοι, και οι Ινδιάνοι της Β. Αμερικής....

* Για παράδειγμα, οι ’ραβες που κατέκτησαν τεράστιες εκτάσεις μετά το 630 ήξεραν πως κατακτούν Ρωμαίους ("Ρούμ" στην αραβική, όπως και αργότερα στην τουρκική). Μέχρι και σήμερα, 1300 χρόνια από τότε, στη Συρία και στο Λίβανο ζουν, σύμφωνα με δικές τους εκτιμήσεις, 1.200.000 Ορθόδοξοι Χριστιανοί, οι οποίοι μιλάνε αραβικά αλλά δηλώνουν πως είναι "Ρούμ Ορτοντόξ". Όχι Σύριοι ή Λιβανέζοι (έτσι κι αλλιώς αυτές δεν είναι εθνικές διαφορές μέσα στο ενιαίο αραβικό έθνος), αλλά "Ρωμηοί Ορθόδοξοι", απόγονοι των κατακτημένων Ρωμαίων του 7ου αιώνα που κατάφεραν μετά από 1300 χρόνια να διατηρούν τη θρησκεία τους και την εθνική τους συνείδηση και που δακρύζουν και σήμερα όταν συναντούν κάποιον Ρωμηό.

* Με τη λέξη "Ρωμαίοι" μας ονόμασαν, όπως ήταν φυσικό, και οι βαρβαρικοί λαοί που εγκαταστάθηκαν στη Δυτική Ρωμανία. Έτσι το φραγκικό Χρονικό του λεγόμενου Φρεντεγκάρ αναφέρει το Φωκά (602-610) ως "Ρωμαίο πατρίκιο" που ανέλαβε την εξουσία το 602. Στη συνέχεια το Χρονικό εξυμνεί με σπάνια λαμπρότητα τον Ηράκλειο, νικητή των Περσών..

* Και μετά τον Ηράκλειο η Αυτοκρατορία εξακολουθεί να αποκαλείται Ρωμαϊκή. ... Πουθενά στο Χρονικό του Φρεντεγκάρ ή των Συνεχιστών του (που έγραψαν μέχρι το 760) δεν υπάρχει έστω και μια φορά η λέξη "Γραικοί" για τους "βυζαντινούς". Είναι φανερό ότι μέχρι το 760 οι Φράγκοι δεν είχαν ακόμη αποφασίσει να διαστρέψουν την Ιστορία ονομάζοντας Γραικούς τους ελεύθερους Ρωμαίους της Αυτοκρατορίας. Αντίθετα, δέχονταν ότι η Αυτοκρατορία ήταν μία και ότι η Ρώμη ανήκε σ' αυτήν, ... Σε όλο το Χρονικό υπάρχει ακόμη ένας σεβασμός και ένα φιλικό κλίμα στις αναφορές στην Αυτοκρατορία.

* Ενώ οι Συνεχιστές του Φρεντεγκάρ δεν αναφέρουν ποτέ τη λέξη Graeci, είκοσι χρόνια αργότερα, το 780, τα πράγματα αρχίζουν να αλλάζουν. Οι Φράγκοι με τον Καρλομάγνο έχουν υποτάξει τους Λογγοβάρδους και έχουν δημιουργήσει ένα βασίλειο που απλώνεται στη σημερινή Γαλλία, Γερμανία, Ελβετία, Αυστρία και Β. Ιταλία. Στην "Ιστορία των Λογγοβάρδων" του Παύλου Διακόνου, ο οποίος ζει στην αυλή του Καρλομάγνου, χρησιμοποιούνται κάποιοι περίεργοι νεολογισμοί. Οι ελεύθεροι Ρωμαίοι αρχίζουν ανεξήγητα να αποκαλούνται Γραικοί.  Όσο, δηλαδή, ο ρωμαϊκός στρατός υπό τον αυτοκράτορα Κώνστα πολεμάει τους Λογγοβάρδους και ελευθερώνει τους υπόδουλους Ρωμαίους, δεν είναι (για τον Παύλο Διάκονο) ρωμαϊκός, αλλά γραικικός. Μόλις ο αυτοκράτορας επιστρέφει στην Κωνσταντινούπολη ξαναγίνεται Ρωμαίος. Όλα αυτά θα ήταν αρκετά κωμικά, αν δεν γράφονταν συνειδητά και, το χειρότερο, αν δεν γίνονταν αποδεκτά από το σύνολο σχεδόν των δυτικών ιστορικών. Επειδή όμως γράφονταν συνειδητά, και επειδή, όπως γνωρίζουμε σήμερα, η υιοθέτηση πλαστών εθνικών ονομάτων εξυπηρετεί πάντοτε βαθύτερους σκοπούς, χρειάζεται να δοθεί και κάποια ερμηνεία.

* Σαράντα χρόνια μετά τον Παύλο Διάκονο, η παραποίηση είχε ολοκληρωθεί. Ο Einhard που έγραψε τη βιογραφία του Καρλομάγνου γύρω στα 830, δε διστάζει να αποκαλεί τον Κωνσταντίνο απλό "αυτοκράτορα των Γραικών". Αλλά και γενικότερα η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία δεν είναι παρά γραικική για τον Einhard. ... Από κει και ύστερα, κάθε δυτική πηγή ονομάζει "Γραικούς" τους ελληνόφωνους Ρωμηούς μέχρι τις μέρες μας.

* Μετά τα όσα εκθέσαμε, πρέπει να έχουν γίνει σαφείς οι πολιτικές σκοπιμότητες που υπαγόρευσαν την εφεύρεση διάφορων ονομασιών από τους δυτικούς για τους Ρωμηούς. Τον 8ο αιώνα χρειαζόταν να αποκόψουν τους λατινόφωνους Ρωμαίους από τους ελληνόφωνους ώστε να κατακτήσουν ανενόχλητοι την Ιταλία. Έτσι επινόησαν το όνομα "Γραικοί". Το 16ο με 19ο αιώνα έπρεπε να μην επιτρέψουν στους Ρωμαίους να ανασυστήσουν την Αυτοκρατορία τους. Έτσι την ονόμασαν "Βυζαντινή" και, βέβαια, αφού δεν υπήρχε και κανείς που να απαιτούσε την ανασύστασή της. Γι' αυτό και τονίσαμε στην εισαγωγή ότι τα εθνικά ονόματα επινοήθηκαν συνειδητά από τους δυτικοευρωπαίους ως ιδεολογικά μέσα εξόντωσης της Ρωμηοσύνης.

* Η απόφαση του αυτοκράτορα ήταν να συσφίξει τις σχέσεις με τους Φράγκους, ώστε να εξουδετερώσει τυχόν εξτρεμιστικές τάσεις επεκτατισμού τους. Έτσι το 757 έστειλε τον πρωτοασηκρήτη Γεώργιο στον Πιπίνο, και μαζί ένα μεγάλο εκκλησιαστικό όργανο ως δώρο. Ήταν η πρώτη φορά που η Φραγκία έβλεπε όργανο και η εντύπωση που προκάλεσε έμεινε ιστορική.

* Κυριαρχεί η άποψη ότι το filioque αποτέλεσε πηγή διαφοράς ανάμεσα στη Ρωμαιοκαθολική και την Ελληνορθόδοξη Εκκλησία. Ο μύθος αυτός πρέπει επιτέλους κάποτε να εκλείψει. Η αλήθεια είναι ότι οι Ρωμαίοι Πάπες αντιτάχθηκαν στο filioque μόλις αυτό προστέθηκε στο Σύμβολο της Πίστεως από τους Φράγκους. Μάλιστα, ο Πάπας Λέων Γ' (796-816), επειδή γνώριζε από πρώτο χέρι τις πιέσεις των Φράγκων σ' αυτό το ζήτημα, προχώρησε σε μια πράξη που φανερώνει το πλήρες μέγεθος της παπικής αντίδρασης στις φράγκικες αυθαιρεσίες. Φρόντισε ώστε το ορθόδοξο Σύμβολο της Πίστεως (χωρίς το filioque ) να αναγραφεί σε δύο ασημένιες πλάκες (μια στα λατινικά και μια στα ελληνικά) τις οποίες ανήρτησε σε ψηλό σημείο στο ναό του Αγίου Πέτρου για να είναι ευανάγνωστες από όλους τους πιστούς. Ο Λέων ήλπιζε ότι οι Φράγκοι δε θα τολμούσαν να προσβάλουν το ιερότερο κέντρο της δυτικής Χριστιανοσύνης. Το 809 οι τελευταίοι προχώρησαν στην επίσημη καθιέρωση του filioque με τη σύνοδο του ’αχεν. Μια και ο Πάπας εξακολουθούσε να διατηρεί την Ορθόδοξη παράδοση, ο Καρλομάγνος έστειλε μια αντιπροσωπεία στη Ρώμη υπό το μοναχό Σμάραγδο για να τον μεταπείσει. Στα πρακτικά της συνάντησης, που διασώζονται μέχρι σήμερα, φαίνεται ξεκάθαρα ότι ο Λέων αρνήθηκε  κατηγορηματικά. Οι διάδοχοι του συνέχισαν να είναι αντίθετοι στο filioque μέχρις ότου οι Φράγκοι κατέλαβαν δια της βίας το Πατριαρχείο Ρώμης και εγκατέστησαν οριστικά δικό τους Πάπα (πιθανόν από το 1009 και μετά). 

ΔΙΑΒΑΣΤΕ  ΤΑ  ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΙΔΙΟ ΒΙΒΛΙΟ

ΤΑ ΔΥΟ ΡΕΥΜΑΤΑ του 19 ΑΙΩΝΑ

ΕΛΛΗΝΑΣ ή ΡΩΜΑΙΟΣ
 

 

Home ] ΤΑ  ΔΥΟ ΡΕΥΜΑΤΑ ] ΕΛΛΗΝ ή ΡΩΜΗΟΣ ]
Last modified: ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 22,  2021