|
 
| |
-
Hristos Analipsis Kilisesi
-
-
Hristos Analipsis Kilisesi,
Samatya-Kocamustafapaşa istasyonu arkasında, Büyükkule Sokağı ile Akıncı
Sokağı arasında yer alır. Yüksek duvarlarla çevrili avlunun güneybatısında
bulunan kilisenin doğusunda, apsis çatısının avlu duvarına bağlanması ile
elde edilen alanda, aynı adlı bir de ayazma vardır. Avlunun kuzeydoğusundaki
zangoç evinin çatısında yer alan çan kulesi, kare kesitli ve baldaken
şeklindedir.
-
-
-
-
-
Hristos Analipsis Kilisesi, eski İstanbul ve
Galata bölgesinde işlevini sürdüren kiliselerden, İsa'ya ithaf edilmiş olan
tek yapıdır. Analipsis "İsa'nın göğe yükselişi"ni betimler. Kilise ile
ilgili en eski kayıt, M.Gedeon'un tespitine göre 1566 yılına aittir.
Kiliseyi 8 Mayıs 1578'de ziyaret eden ve buradaki dini törene katılan
S.Gerlach, aldığı notlarda Analipsis adındaki ayazma ile şifalı suyundan
bahseder.
-
Kilisenin varlığı, İstanbul'daki
Rum Ortodoks kiliseleri hakkında çeşitli zamanlarda yapılan araştırmalarda
tespit edilmiştir. Rus Çarı İvan
Vasiliyeviç'in bağışta bulunacağı Ortodoks kiliselerini saptamak üzere, 1583
yılında İstanbul'a gelen Tryfon Karabeinikov'un çıkardığı listede 14
numaralı yapı olarak belirtilen kilise, 1604 yılında Atinalı A. Paterakis'in
hazırladığı listede 28 numara, 1669 yılında Thomas Smith'in listesinde ise 4
numaralı yapı olarak yer almıştır. Gedeon, kilisenin 1782 yılında yandığını
belirtirken, bu yapıya ait 1791 tarihli bir kayıttan da bahsetmiştir.
Yapının kuzeybatısındaki giriş kapısı üzerinde bulunan, 1 Mart 1832 tarihli
mermer kitabenin Yunanca metninde kilisenin, Patrik 1. Konstantios döneminde
(1830-1834) yenilendiği ve mimarının Konstantinos olduğu ifade edilmektedir.
-
-
Kilisenin Mimarisi
-
Kilise, doğu-batı doğrultusunda
dikdörtgen planlıdır. Doğuda eksende
dışa çıkıntı yapan apsis beş cephelidir. Kilisenin kuzeybatısında yer alan
kareye yakın dikdörtgen planlı giriş mekanı kiliseye sonradan eklenmiştir.
Yapı dışta iki yüzlü kırma çatı ile örtülüdür. Apsisin örtüsü yarım konik
çatı şeklindedir.
-
Dışta sıvalı olan yapı, kaba yönü
taş ile inşa edilmiş, köşelerde düzgün kesme taş kullanılmıştır.
Cephelerde yer yer tuğla sıraları ve devşirme
malzeme dikkat çeker. Pencere kemerleri tuğla ile örülmüştür. Yapıyı saçak
altında, tuğladan içbükey bir silme sarmaktadır.
-
Bazilikal plan tipindeki kilisenin
ibadet mekânı olan naos üç neflidir.
Naos, doğusunda orta nef hizasında içte yarım yuvarlak ve derin apsis ile
sınırlanır. Nef ayrımı, altışar ahşap taşıyıcının bulunduğu sıralar ile
sağlanmıştır. Naosun batısındaki son taşıyıcılara oturan galeri, nefler
üzerinde kuzey-güney doğrultusunda dikdörtgen planlı, yan nefler hizasında
yarım daire biçiminde çıkıntılıdır. Galeriye çıkış, naosun güneybatısındaki
ahşap merdivenle sağlanmıştır. Nefleri sınırlayan ahşap taşıyıcılar
arşitravla bağlanır. Arşitrav, doğuda ve batıda doğrudan duvara bitişir.
Kübik ahşap postamentier üzerindeki ahşap taşıyıcıların gövdesi kare kesitli
olup, stilize edilmiş İyon tipi başlıklar kartonpiyer tekniğinde
yapılmıştır. Kilisenin örtü sistemi ahşaptır. Örtü, orta nefte tekne tonoz,
yan neflerde düz tavandır. Apsisin örtüsü içte yarım kubbedir.
-
Yapının kuzey ve güneyde bulunan
iki girişi, eksenden batıya yakın, eş boyutlu ve yuvarlak kemerlidir.
Kuzey ve güneyde yer alan yuvarlak kemerli
pencereler, eş aralıklı ve karşılıklıdır. Doğu ve batıda, orta nef hizasında
üstte karşılıklı üçer pencere bulunur. Biri eksende ve büyük, kişi yanlarda
simetrik olan bu pencereler basık kemerlidir. Doğuda apsiste, eksende kare
bir pencere daha vardır. Kilisenin apsisinde ve apsisin yanlarında, yarım
yuvarlak nişler vardır.
-
Kilisede naosun doğusunda üç nefi
kapsayan ahşap ikonostasis, kuzey sıranın doğudan dördüncü taşıyıcısı
önündeki ambon ve güney sıranın ikinci taşıyıcısı önündeki despot koltuğu,
oyma ve kabartma tekniğinde bitkisel ve geometrik motiflerle bezelidir.
İkonostasiste bulunan tasvirlerden
Analipsis ikonası, kabartma tekniğinde gümüş kaplamadır. Galeri
korkuluğunda, Tevrat konulu tasvirler dikkat çeker. Pencerelerde renkli
camlardan oluşturulmuş haç motitleri yer alır.
-
| |
|
